زندگی نامه ی امیر کبیر

خلاصه ای از زندگی‌نامه امیرکبیر بعنوان رگ‌هایی که درحمام فین‌گشوده‌شد.

تاریخ تولد او به طور دقیق معلوم نیست ، اما فریدون آدمیت ، حدس می زند که سال تولد او 1222 هجری است  . در هزاوه فراهان متولد شد. خانواده پدر و مادری او از طبقه پیشه ور بودند. پدرش کربلایی محمد قربان نام داشت که نخست آشپزمیرزا عیسی (میرزای بزرگ) قائم مقام اول بود و پس از او همین شغل را در دستگاه پسرش میرزا ابولقاسم قائم مقام ثانی داشت .

 قائم مقام به او علاقه می ورزید و فرزند او را نیز دوست داشت . امیر کبیر آینده ، بسیاری از آموخته های خود را مدیون قائم مقام بود و در واقع باید گفت «امیر کبیر از زمان خردسالی در سایه سه مردی بزرگ شده و تربیت یافت که نه تنها جملگی خواهان تغییرات و اصلاح طلب بودند ، بلکه به لحاظ اخلاق و رفتارهای سیاسی بدون تردید یک سروگردنبالاتر از هم عصران و هم ردیفان خود به شمار می آمدند. او از قائم مقام معرفت ، کتابت ، انشا و کیاست آموخت و خدمتبه عباس میرزا او را وارد افق های اصلاح طلبی و ترقی خواهی کرد.»(سنت و مدرنیته ص 243) . میرزاتقی خان از دوران کودکی به فراست و تیز هوشی مشهور بوده و داستان ها از دوران کودکی و نوجوانی او نقل شده است . 

قائم مقام او را ستوده است . او پله های ترقی را یکی یکی پیمود . او ابتدا از منشیان دستگاه قائم مقام بود ، سپس در خدمت میرزامحمدخان زنگنه امیر نظام به معاونت او رسیده و به لقب وزیر نظام ملقب گردیده است . او قبل از رسیدن به صدارت سه ماموریت برون مرزی داشته است . دوبار به روسیه و ایروان و یک بار هم به عثمانی و به شهادت تاریخ درهرسه مورد از خود کفایت و شایستگی نشان داده است و سفر اول او به روسیه که به همراه خسرومیرزا برای عذرخواهی از قتل گریبایدوف در تهران بود ، برای امیرکبیرآینده بسیار جالب و تاثیر گذار بوده است و به تعبیر آدمیت «بسیار آموزنده بود». (امیرکبیر و ایران ، ص 60)او در آنجا با پیشرفت های دنیای جدید آشنا شد ، کارخانه ها را دید ، از آموزشگاه ها و دانشگاه ها بازدید کرد و «اعجاز علوم غربی را به چشم دیدند»یکی از مهم ترین ماموریت های او شرکت در انعقاد معاهده ارزنه الروم در عثمانی بود . اقبال آشتیانی کفایت و کاردانی او را دراین ماموریت ستوده است . روبرت کرزن دبیر نمایندگی انگلیس در این کنفرانس درباره او چنین نظر داده است : «میرزا تقی خان و ورای هرگونه قیاسی ، برجسته‌ترین نمایندگان چهاردولت‌بودکه درکنفرانس ارزنه‌الروم‌گردآمده‌بودند.» 

امیرکبیر با برخی از اصلاحات دولت عثمانی آشنا شد ،‌پاره‌ای از کتاب ها و روزنامه ها را مطالعه کرد و حتی دستور ترجمه بعضی از کتاب ها را داد . بی شک این ماموریت نیز در تصمیم گیری‌های آینده او برای اصلاحات بی تاثیر نبوده است.